खाजगी क्लासेस वर बंदी ?

आपल्या मुलाने अभ्यासात मागे पडू नये म्हणून त्यांच्या चांगल्या फ्युचर साठी त्यांना शिकवणी कोचिंग क्लास पालकांकडून लावले जातात, बरेच पालक शाळेनंतर एक्स्ट्रा क्लासेस देखील सुरू करतात पण आता मात्र तसं होणार नाहीये कारण शासनाच्या निर्णयानंतर आता अनेक विद्यार्थ्यांचे कोचिंग क्लास बंद होणार आहे. सूचना जाहीर केल्यानंतर तातडीने हे बदल लागू केले जाणार आहेत.

केंद्रीय शिक्षण व देशभरातले 16 वर्षं खालच्या मुलांचे कोचिंग क्लास म्हणजेच शिकवणी वर्ग बंद होणार असल्याचे नुकतेच स्पष्ट केल्रे आहे. नवीन मार्गदर्शक सूचनानुसार सोळा वर्षाखालील विद्यार्थ्यांना या शिकवणी वर्गांमध्ये प्रवेश दिला जाणार नाहीये त्यामुळे आता कोचिंग क्लासेस चांगले मार्क आणि पहिल्या नंबरची वगैरे हमीसुद्धा देऊ शकणार नाहीये त्यामुळे हा निर्णय का घेण्यात आला आहे.

काय आहे निर्णय ?

कोचिंग सेंटरच्या नोंदणीसाठी काही अटी ठेवण्यात आले आहेत, केंद्र सरकारने हा निर्णय का घेतला की केंद्र सरकारने 18 जानेवारीला हा मोठा निर्णय घेत कोचिंग सेंटरच्या मनमानी कारभारावर लगाम लावला आहे.

सरकारने खाजगी शिक्षण संस्थांसाठी नव्या गाईडलाईन जारी करत आदेश दिला की सोळा वर्षांपेक्षा कमी वयाचे विद्यार्थी कोचिंगला जाऊ शकणार नाहीत. सरकारने म्हटलं आहे की या आदेशाचे उल्लंघन केल्यास एक लाखाचा दंड आकारला जाईल त्याचबरोबर कोचिंग सेंटरची नोंदणी रद्द केली जाईल.

अलीकडे कोटाचा कोचिंग सेंटर आणि इतर मोठ्या केंद्रांमध्ये इंजीनियरिंग आणि मेडिकल एक्झाम ची तयारी करणाऱ्या मुलांनी आपले जीवन संपवण्याची प्रकरणात समोर आली आहे. काही पालकांच्या वतीने हा मुद्दा सर्वोच्च न्यायालयात पाठवण्यात आला. कोटामध्ये 26 विद्यार्थ्यांनी आपलं जीवन संपवलंव त्यामुळे कोचिंग सेंटर मध्ये शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी टोकाचे पाऊल उचलल्यानंतर केंद्राने हा निर्णय घेतला असल्याचं एक कारण समोर आला आहे. दुसरीकडे गेल्या काही वर्षात प्रायव्हेट कोचिंग क्लासेसच्या फीजमध्ये झालेली वाढ आणि लोकांना फसवणारी आश्वासन लक्षात घेऊनच या सर्व गोष्टींना आवर घालण्यासाठी कायदेशीर चौकटीची गरज लक्षात घेतली आणि हा निर्णय जाहीर करत त्यावर केंद्राने मार्गदर्शक तत्व जारी केली असं सांगण्यात येत आहे.

काय आहेत नियम?

कोचिंग क्लास किंवा संस्थांकडून विद्यार्थ्यांना चांगले गुण आणि रांकिंगची हमी दिली जाऊ शकत नाही. सोळा16 वर्षाखालच्या विद्यार्थ्यांना कोचिंग क्लास मध्ये प्रवेश देता येणार नाही त्यांचा प्रवेश बारावीची परीक्षा झाल्यानंतरच होणार आहे तसेच पालकांना आणि विद्यार्थ्यांना प्रवेशासाठी क्लासचा दर्जा, रिझल्ट आणि त्याचा क्लेम करणारी कोणतीही अडवर्टाईजमेंट कोचिंग क्लासला करता येणार नाही. प्रत्येक सिल्याबस साठीच्या घेण्यात येणाऱ्या ट्युशन फी मध्ये ट्रान्सपरन्सी असायला हवी आणि ती वाढवली जाणार नाही त्याची पावती द्यावी लागेल. जर त्या विद्यार्थ्यांनी क्लास मध्येच सोडला तर त्याची फीस त्यांना दहा दिवसांच्या आत परत करावी लागेल.

विद्यार्थी होस्टेलमध्ये राहत असतील तर होस्टेलची फी आणि मेस ची फीही परत करावी लागेल. कोणत्याही कोचिंग क्लास मध्ये किंवा त्या ऑर्गनायझेशन कडून डिग्री पेक्षा कमी एज्युकेशन एलिजिबिलिटी असलेल्या शिक्षकांना अपॉइंट केलं जाऊ शकत नाही. वेबसाईटवर तिथे शिकवणाऱ्या प्राध्यापकांची पात्रता आणि अभ्यासक्रम पूर्ण करण्याचा कालावधी मेन्शन करावा लागेल. होस्टेलमध्ये काय काय सुविधा असतील ते किती असेल अशी संपूर्ण माहिती द्यावी लागेल, मुलांच्या मानसिक आरोग्याची काळजी घ्यावी लागेल तसंच त्यांच्यावर चांगले मार्क किंवा ग्रेड आणण्यासाठी कोणतंही दडपण असणार नाही, विद्यार्थ्यांना काही अडचण आल्यास त्यांची मदत करण्यासाठी यंत्रणा उभी करावी लागेल. कोचिंग सेंटर मध्ये मेंटल हेल्थ ॲडव्हाइस साठी योग्य ते माध्यम असावं आणि सायकॉलॉजीचं नाव आणि त्यांची काम करण्याची वेळ पालकांना कळवावी लागेल.

विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन करण्यासाठी शिक्षक मानसिक आरोग्य विषयांवर प्रशिक्षण देखील घेऊ शकतात, ज्या कोचिंग सेंटरच्या वेगवेगळ्या शाखा आहेत त्यांना प्रत्येक शाखेसाठी स्वतंत्रपणे नोंदणी करावी लागेल, याचा अर्थ प्रत्येक केंद्र स्वतंत्र कोचिंग सेंटर सारखे मानले जाईल. नोंदणीसाठी सरकार एक वेब पोर्टल देखील तयार करणार आहे. कोचिंग क्लासेस मध्ये पाच तासांपेक्षा जास्त वर्ग होणार नाहीत, कोणत्याही परिस्थितीत शाळा किंवा इतर ठिकाणी शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांच्या वेळेत कोचिंग क्लासेस घेता येणार नाहीत दिवसात पाच तासांपेक्षा जास्त वेळ क्लास चालला नाही पाहीजे. सकाळी लवकर आणि रात्री उशिरा हे क्लास होणार नाहीत. विद्यार्थी आणि शिक्षकांना आठवडाभर सुट्टी मिळेल विद्यार्थ्यांना कुटुंबासोबत वेळ देता यावा.

हे नियम पाळले नाही तर काय शिक्षा होईल?

मार्गदर्शक तत्वानुसार नोंदणी न केल्यास आणि अटी व शर्तींचे उल्लंघन केल्याबद्दल कोचिंग सेंटरला मोठा दंड भरावा लागेल, पहिले उल्लंघनासाठी 25 हजार रुपये दंड, दुसऱ्या गुन्ह्यासाठी एक लाख रुपये दंड आणि तिसऱ्या गुन्ह्यासाठी नोंदणी रद्द करण्यासाठी कोचिंग सेंटरला तयार राहावं लागेल.

असे देखील म्हटले आहे की कोचिंग सेंटरची चाचणीच्या आधी विद्यार्थ्यांना त्या परीक्षेच्या डिफिकल्ट लेव्हलची माहिती द्यावी, त्यांना करिअरच्या इतर पर्यायां बद्दलही सांगितलं पाहिजे, यासाठी वेळोवेळी वर्कशॉप आयोजित केले पाहिजेत, तसेच दिव्यांग विद्यार्थ्यांना आधार देण्यासाठी कोचिंग क्लासेस ने त्यांना आवश्यकतेनुसार सुविधा उपलब्ध करून द्याव्यात.

केंद्राने राज्य सरकारकडे जबाबदारी कुठली सोपवली आहे ?

सरकारची मार्गदर्शक तत्व लागू झाल्यापासून तीन महिन्यांच्या आत नवीन आणि आधीपासून असलेल्या कोचिंग संस्थांची नोंदणी करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. संबंधित मार्गदर्शक तत्वांचे पालन होत असल्याची जबाबदारी राज्य सरकारवर सोपवण्यात आली आहे आणि त्याचं नेमकं वय काय आहे व कोचिंग क्लास ने तुम्हाला कोणती हमी दिली आहे का या सर्व गोष्टींचा विचार करून आता तुम्हाला तुमच्या मुलांना कोचिंग सेंटर मध्ये भरती करावं लागणार आहे.

पृथ्वीवर जर कुठे स्वर्ग असेल तर तो हिमालयात असं म्हटलं जातं याचा कारण म्हणजे हिमालयात असलेले निसर्गसौंदर्य थंडगार वातावरण आणि बर्फाळ प्रदेश. घरांवर झाडांवर सगळीकडे फक्त बर्फच बर्फ हे हिमालयात नेहमीच दिसणारे चित्र आहे त्यामुळे भारतातल्याच नाही तर पर देशातही आपले पर्यटक सुद्धा चीर जाण्यासाठी नेहमीच हिमालयातल्या जम्मू कश्मीर लडाख हिमाचल प्रदेशचीनिवड करतात.थंडीच्या दिवसात जम्मू कश्मीर नेहमीच जानेवारीच्या ऐन थंडीत सुद्धा जम्मू-काश्मीर मधल्या काही ठिकाणी बर्फ हा नावाला सुद्धा दिसत नाहीये.

प्रसिद्ध पर्यटन स्थळावर दिसणाऱ्या जमिनीचे फोटो सध्या सोशल मीडियावर मोठ्या प्रमाणावर वायरल होत असून याबाबत चिंता व्यक्त करण्यात येते. या परिस्थितीमुळे बर्फदृष्टीचा आनंद घेण्यासाठी गेलेल्या पर्यटकांची चांगलीच निराशा झालेली बघायला मिळते पण बर्फाळ प्रदेश म्हणून ओळख असलेल्या हिमालयातल्या जम्मू काश्मीर आणि इतर भागात यांना बर्फदृष्टी का झाली नाही त्याची नेमकी कारण काय आहेत आणि त्याचे परिणाम काय आहेत हे पाहुयात.

कश्मीरमध्ये गेल्या वर्षीच्या तुलनेत यांदा किती बर्फदृष्टी झाली आहे ?

जम्मू-काश्मीरमध्ये हिमालयीन रांगांमध्ये नोबल भरती फेब्रुवारी या काळात मोठ्या प्रमाणावर बर्फवृष्टी होत असते त्यामुळे हा काळ पर्यटनासाठी बेस्ट असतो. या काळात जगभरातून पर्यटक कश्मीरमध्ये आनंद घेण्यासाठी येत असतात पण गेल्या वर्षीच्या तुलनेत यावर्षी कश्मीरमध्ये खूपच कमी बर्फवृष्टी झाल्यास पाहायला मिळते. हवामान विभागाच्या आकडेवारीनुसार नोव्हेंबर आणि डिसेंबर 2022 या काळात कश्मीरमध्ये एकूण 134.6 cm इतकी बर्फदृष्टी झाली होती पण 2023 या नोव्हेंबर आणि डिसेंबर मध्ये फक्त 23 सेंटीमीटर इतकी बर्फदृष्टी झाली 2021 मध्ये याच काळात कश्मीरमध्ये पन्नास पॉईंट सहा सेंटीमीटर इतकी बर्फदृष्टी झाली होती जम्मू कश्मीरचा विंटर कॅपिटल असणाऱ्या श्रीनगर मध्ये तर गेल्या तीन महिन्यात बर्फदृष्टी झालीच नसल्याचे सांगण्यात येते.

कश्मीरमध्ये तापमानात सुद्धा वाढ झाल्याचे दिसून आले, झिरो डिग्री किंवा त्यापेक्षा कमी तापमान असलेल्या कश्मीरमधल्या काही ठिकाणी किमान तापमान हे 6.5 डिग्री सेल्सिअस तर कमाल तापमान हे 13 डिग्री असल्याचा आढळून आलाय पंधरा जानेवारीला कश्मीर मधल्या कहेलगांमध्ये जानेवारीतल्या आठ वर्षात सर्वाधिक तापमानाची नोंद झाली. या दिवशी पहलगाव मध्ये 14.1 डिग्री सेल्सियस इतका तापमान नोंदवलं गेलं. हे तापमान पहायला मधल्या आठ वर्षात इतिहासातलं सर्वाधिक तापमान असल्याचे म्हटलं जातं.

कश्मीरमधील गुलमर पहेलगाव ही ठिकाणे पर्यटकांची खास आकर्षण आहे की आणि इतर साठी दरवर्षी मोठ्या प्रमाणावर पर्यटनर मध्ये येत असतात. जानेवारी 2023 मध्ये एकूण 96 हजार पर्यटकांनी गूल्बर्ग ला भेट दिली होती पण जानेवारी 2024 च्या पहिल्या पंधरवड्यात गेल्या वर्षीच्या तुलनेत पर्यटकांची संख्या 60 टक्क्यांपेक्षा कमी झाल्याचे सांगितलं जातं. बर्फावरून स्पीन करण्यासाठी गुलबर्ग प्रसिद्ध आहे पण यंदा गुलमार्ग मध्ये बर्फ पडला नसल्यामुळे इथल्या पर्यटनाला मोठ्या प्रमाणावर फटका बसलाय.

टाइम्स ऑफ इंडियाच्या एका रिपोर्टनुसार डिसेंबर ते जानेवारीच्या मध्यापर्यंत बर्फाच्छादन दिसून आलं ते दोन फुटांपर्यंत बर्फाच्छादन आढळून येतं, कश्मीरमध्ये हवामान खात्याकडून सांगण्यात येते की कोरडा हिवाळा जम्मू कश्मीर लडाख या भागात हिवाळ्यात डिसेंबर ते जानेवारी दरम्यान मोठ्या प्रमाणावर बर्फदृष्टी होते साधारणपणे या प्रदेशात डिसेंबरच्या पहिल्या पंधरवड्यात आणि जानेवारीमध्ये सांगली बर्फदृष्टी होते मात्र यंदाच्या हिवाळ्यात जम्मू आणि कश्मीरला डिसेंबर मध्ये तब्बल 80% पेक्षा कमी हिमवृष्टीची नोंद झाली तर जानेवारीमध्ये आत्तापर्यंत एकदाही बर्फदृष्टी झाली नसून पुढचे काही दिवस सुद्धा हीच परिस्थिती राहणार असल्याचा अंदाज भारतीय हवामान विभागाने वर्तवलाय. लद्दाख मध्ये डिसेंबर आणि जानेवारी या दोन्ही महिन्यांमध्ये लहान होत चालल्यामुळे हा परिणाम होत असल्याचं हवामान विभागाने सांगितलय, यांना जम्मू काश्मीर मधल्या काही
भागातला तापमान हे दिल्लीपेक्षा सुद्धा जास्त आढळून आलं व त्याचा परिणाम सुद्धा बर्फदृष्टीवर होत आहे.

वेस्टइंडीज हिमालयात वेस्टइंडीज व मोठ्या प्रमाणावर बर्फदृष्टी होत असते म्हणजे पश्चिमेकडून वाहत येणारे वारे भूमध्य समुद्रातल्या उष्णकटिबंधीय चक्रीवादळ हे वारे तयार होतात. पूर्वेकडे वाहत येत असताना हे वारे अटलांटिक महासागर आणि भूमध्य समुद्रातून मोठ्या प्रमाणावर बाष्प घेऊन येतात. हिवाळ्यात उत्तर आणि वायव्य भारतात या वेस्टइंडीज वर मोठ्या प्रमाणावर पाऊस पडतो पण अलीकडे या वेस्टइंडीज च्या प्रमाण कमी होत असल्यास पाहायला मिळतंय. गेल्या काही वर्षात वेस्टइंडीज प्रमाण 43 टक्क्यांनी कमी झाले व हिवाळ्यात साधारणपणे चार ते सहा वेळा वेस्ट इंडिज टेबल घडून येतात या हिवाळा डिसेंबर आणि जानेवारीमध्ये फक्त एकच वेस्टइंडीज टेबल घडून आलाय तो सुद्धा जास्त प्रभावी नसल्यामुळे भारतात उत्तरेकडच्या भागात पाऊस खूपच कमी झाला. याच कारणामुळे जम्मू कश्मीर हिमाचल प्रदेश सारख्या राज्यांमध्ये बर्फदृष्टी सुद्धा कमी झाली.

श्रीनगर केंद्राचे प्रमुख मुक्तार अहमद यांच्या म्हणण्यानुसार पॅसिफिक महासागरातल्या अनिनो इफेक्ट मुळे सुद्धा कश्मीर मधल्या बर्फवृष्टीवर परिणाम झालाय, हा तीन ते सात वर्षांनी घडून येत असतो आणि नऊ वर्षात ख्रिसमस मध्ये साउथ अमेरिकेतल्या किनारपट्टी भागात पॅसिफिक महासागराचे तापमान नेहमीपेक्षा अचानक वाढतं, तसेच महासागरातल्या या गरम पाण्याला पुढे ढकलणारे ट्रेड बीड कमकुवत झाल्यामुळे हे पॅसिफिक महासागरातले गरम पाणी पश्चिमेकडे आशिया खंडाच्या दिशेने न वाहता पूर्वेला वाद जातं त्यामुळे तिथे कमी ताबाचा पट्टा निर्माण होऊन दक्षिण अमेरिकेत मोठ्या प्रमाणावर पाऊस पडतो तर आशिया आणि ऑस्ट्रेलिया खंडात पावसाचा प्रमाण कमी होतं हाच इफेक्ट गेल्या काही महिन्यांपासून कायम आहे त्यामुळे उत्तरेकडच्या राज्यांमध्ये बर्फदृष्टी कमी झाल्यास सांगितलं जात.

जम्मू-काश्मीर राज्याचा उत्पन्न हे मोठ्या प्रमाणावर पर्यटनावर अवलंबून पण या परिस्थितीमुळे तिथल्या लोकांच्या उत्पन्नावर मोठा परिणाम होते पर्यटनासोबतच फळ शेती आणि कश्मीर मधल्या पाणीपुरवठ्यावर सुद्धा त्या वातावरण बदलाचा परिणाम होत असल्यास सांगितलं जातं तसाच ही नग वितळण्याच्या घटना सुद्धा वाढणार असल्याची शक्यता वर्तवण्यात येते की परिस्थिती वारंवार घडली तर जम्मू-काश्मीर सारख्या राज्यांचा पर्यटनाच्या दृष्टीने असलेलं महत्त्व सुद्धा कमी होण्याची भीती व्यक्त केली जाते याबाबत तुम्हाला काय वाटतं ते आम्हाला कमेंट करून सांगा.

विमानांच्या उड्डानाला उशीर का होतोय?

रविवार 14 जानेवारी ची रात्र ठिकाण मुंबई विमानतळाची धावपट्टी म्हणजे विमान टेकऑफ करतात उतरतात तो रनवे. या रणवेवर इंडिगो चे विमान उभा आहे आणि त्याच्या आजूबाजूला जमीनीवर प्रवासी बसले आहेत.
कोणी खातय कुणी मोबाईल मध्ये बघतय तर दुसरा विषय इंडिगोच्या दिल्लीवरून गोव्याला जाणारा फ्लाईट मधला रविवारी संध्याकाळी त्या फ्लाईटचा पायलट अनाउन्समेंट करायला प्रवाशांपुढे येतो आणि एक प्रवासी गर्दीतून पुढे त्याला चापड मारतो.

तिसरा विषय बंगलोरच्या केंपेगोवडा इंटरनॅशनल एअरपोर्टचा हा सुद्धा रविवारचा गर्दीच्या वेळी बेंगलोरच्या रस्त्यावर जेवढे ट्राफिक नसतंय तितकी गर्दी इथल्या एअरपोर्टवर आहे. कुठे फ्लाईट आठ तास दिली होती कुठे 12 तर कुठे थेट कॅन्सलच, बर हा विषय फक्त रविवारचा नाहीये तर मागचे काही दिवस भारतात ठीक ठिकाणी हीच परिस्थिती आहे. पण हे सगळं होतंय कशामुळे विमानांचा नेमका काय विषय झालाय पाहुयात.

लोकांना रनवेवर जेवायला का लागलं आणि त्याचे परिणाम नक्की काय झाले तर रविवारी सकाळी दहा वाजून सहा मिनिटाला गोव्यावरून दिल्लीला इंडिगो ची फ्लाईट निघणार होती पण या फ्लाईटला बारा तास उशीर झाला. रात्रीच्या दहा वाजता गोव्यावरून फ्लाईट निघाली पण दाट धुके असल्याने पुढच्या तासाभरात हे विमान मुंबई विमानतळावर उतरवण्यात आले, त्यानंतर प्रवासी विमानातून उतरून बाहेर आले आणि रनवेवर बसले आणि तिथेच खायला देखील सुरुवात केली आणि त्याचवेळी या प्रवाशांच्या आजूबाजूंना विमान उडत होती ज्यामुळे साहजिकच या प्रवाशांच्या सुरक्षेचा प्रश्न निर्माण झाला. या सगळ्याचा व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल झाला त्यानंतर इंडिगो एअरलाइन्सने स्पष्टीकरण देत प्रवाशांनी टर्मिनल बिल्डिंगमध्ये जायला नकार दिला आणि विमानाला शिडी लावल्यावर रणवेवरच बसले.

इंडिगो ने या प्रकरणात माफी मागितली असली तरी ब्युरो ऑफ सिविल एव्हिएशन सिक्युरिटी ना इंडिगो एअरलाइन्सला आणि मुंबई एअरपोर्ट अथोरिटीला कारणे दाखवा नोटीस पाठवलेली आहे, पण या विमानाच्या राड्यात सगळ्यात जास्त गाजलेला किस्सा कुठला होता तर इंडिगो च्या फ्लाईट मध्ये पायलेटला झालेली मारहाण.

रविवारी सकाळी सात वाजून 40 मिनिटाला दिल्लीवरून गोव्यासाठी फ्लाईट निघाली होती मात्र दिल्लीतल्या धूक्यांमुळे ही फ्लाईट निघायला १३ तास उशीर झाला. याच दरम्यान एक किस्सा घडला, उशीर होते हे सांगण्यासाठी पायलट पुढं आला आणि प्रवाशांपैकी एक असणाऱ्या साहिल कटारिया न पायलट ला कानामाघे क्हापट मारली. या सगळ्याचा व्हिडिओ फ्लाईट मध्ये असलेल्या एका रशियन मॉडेल ना रेकॉर्ड केला व्हिडिओ व्हायरल होईपर्यंत कटारियाला ताब्यात घेण्यात आलं होतं नंतर त्याने पायलटची हात जोडून माफी देखील मागितली.

कटारिया आपल्या पत्नीसोबत गोव्याला हनिमूनला चालला होता पण विमान निघायला उशीर होत असल्याने त्याला राग अनावर झाला आणि त्याने पायलटला मारहाण केली हे कारण त्यांनी पोलिसाला देखील सांगितले.मात्र हे सगळं रेकॉर्ड करणाऱ्या रशिअन मॉडेल ने इंस्टाग्राम वर एक व्हिडिओ शेअर करत सगळ्या घटनाक्रम सांगितला.

तिच्या म्हणण्यानुसार फ्लाईट सकाळी सात वाजून ४० मिनिटांनी निघणार होती पण आम्ही एअरपोर्टवर पोहोचल्यावर आम्हाला फ्लाईट ला दोन तास उशीर होईल असं सांगण्यात आलं, पण प्रत्यक्षात पुढचे दहा तास आम्हाला फ्लाईट मध्ये जाऊन दिलं नाही. त्यानंतर फ्लाईट मध्ये बसल्यावर आणखी दोन तास उशीर होईल असं सांगायला खूप पायलट पुढे आला आणि प्रवाशांनी त्याला प्रश्न विचारायला सुरुवात केली तेव्हा पायलटण तुमच्यामुळेच उशीर झालाय आणि तुमची चुकी आहे असं विधान केलं आणि चिडलेल्या प्रवाशांना त्याच्यावर हात उचलला. हो पायलटला मारहाण करणारा साहिल कटारियावर कठोर कारवाई होईल असा इशारा देण्यात आलेला आहे, पण यातही इंडिगो व्यवस्थापनावरच टीका केली जाते.
तुमच्या ओळखीतलं कोणी मागच्या काही दिवसात एअरपोर्टवर गेले असेल तर त्याला गर्दीचा अनुभव फिक्स आला असणार. टर्मिनल लावून पूर्ण पॅक झालेल्यात बोर्डिंग काउंटरच्या इथं लोकांचा घोळका उपाय बऱ्याच ठिकाणी चिडलेले प्रवासी आणि फ्लाईट कंपन्यांमधील बाचाबाची देखील बघायला मिळते.

या सगळ्यांचे एक कॉमन कारण आहे ते म्हणजे फ्लाईटला होणारा उशीर. यावर तोडगा काढण्यासाठी हवाई वाहतूक मंत्री ज्योतिरादित्य सिंधिया यांनी विमानाला तीन तासापेक्षा जास्त उशीर झाला तर फ्लाईट रद्द करण्यात यावी. त्याच्या परताव्याबद्दलचे निकष तिकिटावरच लिहिलेल्या असावेत असे आदेश दिलेले आहेत. या सगळ्यात झाले काय तर एकट्या दिल्ली विमानतळावरून मागच्या दोन दिवसात जवळपास 600 ऊन जास्त फ्लाईट उशिरा निघालेल्या आहे. तर जवळपास 100 फ्लाइट्स कॅन्सल झालेल्या आहेत.

उत्तर भारतातल्या इतर विमानतळांवर देखील थोडाफार प्रमाणात अशीच परिस्थिती आहे याचा परिणाम देशभरातल्या फ्लाईटच्या वेळापत्रकावर देखील झालेला आहे पण हा उशीर नेमका होतोय कशामुळे तर याचे मुख्य कारण आहे दिल्ली आणि परिसरात पसरलेल्या दाट धोक्यांमुळे दृश्य मानतात कमी झाल्याने दिल्ली विमानतळावरून विमान उशिरा उड्डाण करतात.

दुसऱ्या बाजूला दिल्लीत जाणारी विमान दिल्लीतल्या वातावरणामुळे उशिरा निघतात आणि या सगळ्यांचा फटका सगळ्याच विमानांच्या वेळापत्रकाला बसतोय पण फक्त धुकं हेच एक कारण तर नाही. दिल्ली विमानतळा बद्दल बोलायचं झालं तर इथे लो बिजिबिलिटी वेळी लँडिंगला मदत करतील. एक धावपट्टी सध्या मेंटेनन्स काम सुरू आहे त्यामुळे आधीच गोंधळाची परिस्थिती असताना एक धावपट्टी कमी पडत असल्याने दिल्ली विमानतळाला सुविधांची कमतरता जाणवली आहे. त्यात एकाच विमानतळावर विमानांची गर्दी असल्याने तिथे नियोजित लँडिंग देखील होत नाहीये आणि गोंधळात आणखीनच भर पडते. त्याचं उदाहरण सांगायचं तर मुंबई विमानतळाला धोक्याचा फटका बसत नसला तरी देखील नियोजनात येणाऱ्या अडथळ्यांमुळे येथून 362 फ्लाईट उशिरा निघालेल्या आहेत आणि त्या फ्लाईट कॅन्सल देखील झालेल्या आहेत,पण प्रवाशांमुळे गोंधळ वाढतोय हे सुद्धा नाकारून चालणार नाही.

फ्लाईट मध्ये चढल्यावर फ्लाईटला उशीर होणार हे लक्षात आल्यानंतर लोक फ्लाईट मध्येच बसून न राहता खाली उतरायची मागणी करतात पण विमानात चढणं आणि उतरण हे एसटी बसवून उतरण्यासारखं सोप्पं नसतं. एकदा काय बोर्डिंग पास चेकिंग लगेज ठेवणं या गोष्टी झाल्यानंतर पुन्हा प्रवाशांना बाहेर सोडणं अवघड ठरतं आणि गोंधळात भर पडते. प्रवाशाला विमानातून खाली उतरायचं असेल तर त्यासाठी विमानतळाच्या सुरक्षे कडून मंजुरी आवश्यक असते कारण, विमानात बोर्डिंग पूर्ण केल्यानंतर प्रवाशांचा सामान आधीच विमानात भरलेला असत प्रवाशांना उतरून ते टर्मिनल वर थांबू शकतील त्यासाठी त्यांना विमानतळाच्या सुरक्षितून जावं लागतं आणि एअरलाइन द्वारे त्यांना पुन्हा चेक इन करावा लागतं.

आता याशिवाय विमानाचे कृ मेंबर्स, पायलट, को पायलट हे देखील माणसंच आहे. विमानाच्या उडानाला उशीर झाला किंवा फ्लाइट्स रद्द झाली तर त्यांना देखील विमानासोबतच थांबावं लागतं. फ्लाईट ड्युटी टाईम लिमिटेशन नुसार विमानतळावर गर्दी जास्त असेल तर त्यांना देखील जास्त काळ काम करावं लागतं पण फ्लाईट ड्युटी टाईम लिमिटेशन नुसार घालून दिलेली वेळेची मर्यादा ओलांडल्यानंतर फ्री नंबर्स ना विमान हाताळण्याची आणि पायलटला विमान उडवण्याची देखील परवानगी नसते कारण, या गाईडलाईन्स नुसार विमान उडवण्यासाठी ठराविक काळ विश्रांती घेणे आवश्यक असतं.

आता धुक्यांमुळे विमान उड्डाणाला उशीर होते त्याचा परिणाम त्यांच्यावर देखील होत आहे ते सध्या प्रचंड तणावाखाली आहे आणि प्रवाशांच्या अशा वर्तणुकीमुळे यात अजूनच भर पडते त्यामुळे ही परिस्थिती हाताळताना प्रवासी आणि विमान कंपन्या दोघांनी देखील सहकार्याची आणि समन्वयाची भूमिका घेणे गरजेचे आहे.

विमानाला उशीर होणार असेल तर प्रवाशांना घरून निघण्याच्या आधीच विमान कंपन्यांनी तसेच सांगितलं पाहिजे जेणेकरून विमानतळावर येऊन गर्दी करणार नाही. उशीर झालाच तर प्रवाशांना खाण्यापिण्याची देखील काळजीकंपन्यांनी घेतली पाहिजे. सरकारने देखील लोक्यांची परिस्थिती ओळखून लोक विजिबिलिटीच्या काळात देखील विमान उडान करू शकतील असे रणवे तयार करण्यावर भर दिला पाहिजे त्यामुळे अशा घटना टाळता येऊ शकतात.

भाजपचे हे मंत्री लोकसभेच्या निवडणुकीत उतरणार

लोकसभा निवडणुका जवळ येऊन ठेपलाने सर्वच पक्षांनी मतदारसंघांचे आढावा घेण्यास सुरुवात केले. आता महायुतीत देखील जागा वाटपाच्या फॉर्म्युलावर चर्चा सुरू झाली असून भाजपने आपल्या ठरलेल्या मतदार संघाचा आढावा घेतल्याचा समोर आलाय महायुतीमध्ये भाजप 32 जागांवर लढणार शिंदे घाटाला दहा आणि अजित पवार गटाला सहा जागा दिल्या जाणाऱ असे बोलले जाते, त्यामुळे भाजप जागा वाटपात मोठ्या भावाच्या भूमिकेत असल्याचे दिसते मात्र भाजपने जागा वाटपात जास्तीच्या जागा आपल्या पाड्यात पाडून घेण्याबरोबरच लोकसभा निवडणुकीतील यशासाठी अजून एक महत्त्वाचा प्लॅन आखला तो म्हणजे राज्यातील मंत्रांना लोकसभा निवडणुकीत उतरवण्याचा भाजपने राज्यातील काही महत्त्वाच्या मंत्र्यांना लोकसभा निवडणुकीत लढवण्याचा प्लान आपल्या केला व आप्ला मंत्री कोण असू शकतो आणि भाजपने त्यांना लोकसभा निवडणुकीत उतरवण्याचा प्लान नेमका भाजपचा लोकसभा निवडणुकीसाठी प्लान काय असू शकतो पाहूयात.

पहिलं नाव आहे गिरीश महाजन यांचं…

मागील काही दिवसांपासून गिरीश महाजन यांना भाजप लोकसभा निवडणुकीत उतरवणार अशा चर्चा सातत्याने होत असतात त्यातही शरद पवार गटाकडून मतदारसंघात एकनाथ खडसे यांना संधी दिली जाणार असल्याचा आता जवळपास निश्चित झाल्या त्यामुळे एकनाथ खडसे यांच्या विरोधात भाजपला सगळा उमेदवार द्यावा लागणार आहे सध्या एकनाथ खडसेंच्या सुनबाई रक्षा खडसे या खासदार आहेत अशावेळी केवळ रावेरमध्येच नाही तर संपूर्ण जळगाव मध्ये वर्चस्व असलेले एकनाथ खडसेंस समोर रक्षा खडसे या कमकुवत उमेदवार ठरवून पराभवची भीती नाकारता येत नाही त्यातच रक्षा खडसे यांच्या विरोधात कुटुंबातील उमेदवार असल्याने कुठेतरी भाजपसोबत दगा फडकवण्याची भीती देखील भाजपला असेल त्यामुळे श्रावण मधून गिरीश महाजन यांना उतरवण्याचा प्लान भाजपचा असणारे असे बोलले जातात.

गिरीश महाजन आणि एकनाथ खडसे यांच्यातील जाहिरे यादी अनेकदा खडसे महाजनांमध्ये शाब्दिक चकमक समोर आले अशावेळी राज्यात मंत्री असलेल्या गिरीश महाजन यांना लोकसभा निवडणुकीत खडसेंच्या विरोधात उतरवण्याची खेळी भाजप खेळू शकतो दुसरे नाव आहे राधाकृष्ण विखे पाटील यांचे काही दिवसांपूर्वीच भाजपची लोकसभा निवडणुकीसाठी समोर आली होती यामध्ये भाजपने एका घरात एकच तिकीट देण्याचा धोरण आपल्यासमोर आला होता त्यातच भाजप यादी खासदार राहिलेल्या नवीन चेहऱ्यांना संधी देणार असल्याचे देखील समोर आलो होतो त्यानुसार आता राधाकृष्ण विखे पाटील यांच्या घरात स्वतः राधाकृष्ण विखे पाटील राज्यात महसूल मंत्री चिरंजीव सुजय विखे पाटील खासदार आहेत.

भाजपकडून सुजय विखे पाटील यांच्या ऐवजी राधाकृष्ण विखे पाटील यांना लोकसभा निवडणुकीत संधी देण्याची भाजपा असू शकतो त्यातच महायुतीला लोकसभा निवडणुकीत जास्तीत जास्त जागा निवडून आणायचे असल्याने त्यांनी त्यांच्या आपोआपल्या भागात वर्चस्व आहे अशा नेत्यांना संधी देऊन विजय पक्का करण्यासाठी ही रणनीती आखली गेल्या तर बोलले जातात ते म्हणजे चंद्रकांत पाटील यांचे कोथरूडचे आमदार असणारे चंद्रकांत पाटील गेल्या काही दिवसांपासून माध्यमांमध्ये फारच चर्चेत नसतात अमित शहाण सोबतचे व्यक्तिगत संबंध संघाची पार्श्वभूमी एबीपी चे राजकारण अशा सर्वच बाजूने केंद्राच्या अनुकूल असणारे चंद्रकांत पाटील यांना आता केंद्रात पाठवले जाऊ शकतात गिरीश बापट यांच्या निधनानंतर पुन्हा भाजपचा बालेकिल्ला कुठल्याही परिस्थितीत भाजपला स्वतःच्या ताब्यात ठेवायचा अशा भाजपकडून पुणे लोकसभा मतदारसंघात ताकद असलेल्या उमेदवार दिला जाऊ शकतो ताबा चंद्रकांत पाटील यांना पुणे लोकसभा मतदारसंघातून उमेदवारी देण्याची केळी भाजप खेळू शकतो.

चंद्रकांत पाटील राज्यात राहिले तर भविष्यात देवेंद्र फडणवीस यांना आवाहन निर्माण होऊ शकतं तेव्हा आता चंद्रकांत पाटलांना लोकसभेवर घेऊन तिथे त्यांना मोठी संधी मिळेल अशा चर्चा रंगला त्यानंतरचं नाव आहे हर्षवर्धन पाटील यांचं काही दिवसांपूर्वी हर्षवर्धन पाटील यांच्या कन्या अंकिता पाटील यांच्या नावाचे भावी खासदार असे बॅनर बारामतीत लागले होते त्यावरून बारामतीत भाजपकडून अंकित पाटील यांना सुप्रिया सुळेविरोधात संधी दिली जाईल अशी चर्चा होती मात्र शरद पवारांची बारामती मधील ताकद स्वतः सुप्रिया सुळे यांचा बारामती लोकसभेवर असलेला होल्ड हे सगळं पाहता अंकिता पाटील यांच्यासारख्या नवख्या उमेदवाराचा इथून पराभव होणार अशा चर्चा लगोलग झाल्या त्यातच माहिती कडून अजित पवार यांनी जागेवर दावा केलाय मात्र अजित पवार देखील कुटुंबातील हा सामना टाळण्यासाठी भाजपच्या उमेदवाराला ताकद देऊ शकतात अशावेळी कुठेतरी भाजप आता हर्षवर्धन पाटील यांच्यासारख्या तगडा उमेदवाराला बारामतीतून उतरवण्याची राष्ट्रवादीत बंड होण्याच्या आधीपासूनच बारामती लोकसभा मतदारसंघात भाजपकडून माजी मंत्री हर्षवर्धन पाटील हे संभाव्य उमेदवारा असल्याचे कुंकुम होती बारामती लोकसभा मतदारसंघात इंदापूर तालुका येत असून इंदापूर तालुक्यात हर्षवर्धन पाटील यांची पकड अजूनही कायम आहे त्यामुळे पाटील हे सुप्रिया सुळे यांना कळव आव्हान देऊ शकतात असे चित्र सध्या निर्माण झाले तर हर्षवर्धन पाटील यांना लोकसभा निवडणुकीत पाठवले जाऊ शकतात पुढचं नाव आहे.

सुधीर मुनगंटीवार यांचं 2019 च्या लोकसभेला भाजपला चंद्रपूरची जागा गमवी लागली होती इथे खासदार असणारे हंसराज अहिर यांचा जवळ जवळ 50 हजारांनी पराभव करत बाळू धानोरकर येथे खासदार झाले होते मात्रभाजपकडून मंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांना येथून उतरवला जाऊ शकतो अशाच चर्चा सुरू आहेत.

गेल्या निवडणुकीत काँग्रेसचे धानोरकर यांनी हॅट्रिक नोंदवणारे हंसराज अहिर यांचा पराभव केला होता आता देखील दहा नुरकर यांच्या निधनामुळे त्यांच्या कुटुंबप्रतिम सहानभूतीची लाट कायम आहे दुसरीकडे आमदार प्रतिभा धानोरकर यांनी सक्रियता कायम ठेवून संपर्क वाढवलाय त्यामुळे त्यांना तिकीट मिळाल्यास त्यांच्या विरोधात पुन्हा आहिर यांचाच पर्याय सध्या तरी भाजपकडे जातीय समीकरणाला मात देऊ शकणारे सुधीर मुनगंटीवार हे चांगला पर्याय होऊ शकतात पक्षाचा आदेश मानून ते तयार देखील होतील मात्र भाजपातील छुपे शहर काट्याचे राजकारण त्यांना त्रास देईल असे देखील चर्चा सुरू आहे ती म्हणजे अतुल सावे आणि रवींद्र चव्हाण यांचे संभाजीनगर लोकसभा मतदारसंघावरून सध्या महायुतीत वातावरण तापले आहे.

संभाजीनगर हा शिवसेनेचा पारंपारिक मतदारसंघ असल्याने शिंदे गटाने येथे दावा ठोकला तर भाजपकडून आतून असावे यांनी संभाजीनगर लोकसभेवर दावा केला.

2019 मध्ये भाजपने अतुल साहेबांसाठी तयारी सुरू केली होती आता 2019 मध्ये भाजप शिवसेना एकत्र निवडणूक लढल्याने भाजपने ही जागा शिवसेनेसाठी सोडली होती. भाजप महायुतीत संभाजीनगर मतदारसंघावर दावा करू शकतो अशावेळी ओबीसी चेहरा म्हणून भाजप अतुल सावंत नावावरून शिक्कामोर्तक करू शकतो शेवटचं नाव आहे ते म्हणजे रवींद्र चव्हाण यांचे राज्यात लोकसभा निवडणुकीत सर्वाधिक उमेदवार जिंकण्याचा भाजप प्रयत्न करतोय अशावेळी भाजपने कोकणातील मतदारसंघांवर लक्ष द्यायला सुरुवात केली त्यामुळे शिवसेनेचा बालेकिल्ला असलेल्या रत्नागिरी सिंधुदुर्ग मतदार संघावर भाजपने आपलं लक्ष केंद्रित केल्या भाजप हाय कमांकडून रवींद्र चव्हाण यांना काही दिवसांपूर्वी रत्नागिरी सिंधुदुर्ग लोकसभा मतदारसंघात तयारीला लागण्याचे आदेश दिल्याची माहिती समोर आली होती.

रत्नागिरी सिंधुदुर्ग मध्ये सध्या विनायकराव ते खासदार आहेत शिवसेनेचा खासदार यांनी कशावर शिंदे गटाकडून किरण सामान त्यांचा नाव पुढे करण्यात आले मात्र भाजप जर स्वतःकडे 32 जागा ठेवणार असेल तर शिंदे घाटाला बऱ्यापैकी हक्काचे मतदार संघ भाजपसाठी सोडावे लागू शकतात त्यामुळे राज्यात मंत्री असलेल्या रवींद्र चव्हाण यांना रत्नागिरी सिंधुदुर्ग मधून लढवण्याचा प्लान भाजपचा एकूणच २०२४ मध्ये जास्तीत जास्त जागा जिंकण्यासाठी भाजप शक्य तितके प्रयत्न करत असल्याचा पाहायला मिळते त्यासाठी भाजपने राज्यातील दिग्गज नेताना देखील लोकसभा निवडणुकीत उतरवण्याचा प्लान असल्या मात्र यामध्ये खरच भाजपला यश मिळेल का आणि याव्यतिरिक्त राज्यातील कोणत्या असे मंत्री आहेत जे लोकसभा निवडणूक लढू शकतात तुमची मता आम्हाला कमेंट करून नक्की सांगा.

चीन आणि मालदीवच्या संबंधांमुळे भारताच्या अडचणी वाढतील का?

भारताच्या दक्षिणेला असलेल्या छोट्याशा मालदीवच्या एकूण विकासामध्ये भारताने कायमच महत्वाची भूमिका बजावलेली आहे. मालदीव मध्ये आत्ताच काही दिवसांपूर्वी निवडणुका झाल्या आणि मोहम्मद मुइझू हे त्यांचे नवीन राष्ट्राध्यक्ष म्हणून निवडून आलेत ,आता ते राष्ट्रध्यक्ष म्हणून निवडून आले तेच त्यांच्या भारत विरोधी भूमिकेमुळे आणि त्यांचं धोरणच होतं इंडिया आणि त्याला माली मालदीव मधल्या जनतेने खूप मोठ्या प्रमाणात सपोर्ट सुद्धा केला होता.

या पूर्वीचे त्यांचे भारतात सोबतचे चांगले संबंध होते भारतासोबतचे त्यांचे मैत्रीचे संबंध होते आणि त्यांनाही माहिती होतं की ज्या ज्या वेळेस मालदीवला गरज पडेल त्यावेळेस भारतच त्यांच्या मदतीसाठी उभा राहील ज्यावेळेस मालदीव वरती सुनामीच संकट आलं होतं त्यावेळेस भारतच त्यांच्या मदतीसाठी धावून गेला, मध्ये भारताने त्यांना सर्व वैद्यकीय मदत सुद्धा पुरवलेली होती, पण आता गोष्टी बदललेल्या दिसतात. मालदीव मधल्या सरकारमध्ये भारताविषयी काही कारण नसताना आकर्श दिसून येते आणि त्याच्या मागे चीन विषयी त्यांचे जे वाढलेलं प्रेम आहे ते सुद्धा असू शकत.

नरेंद्र मोदी यांनी नुकताच लक्षदीपचा दौरा केला आणि लक्षद्वीप मधील फोटो शेअर केले आणि त्याच्यानंतर मालदीव मधल्या नेत्यांनी या फोटोवरून आक्शेपार्ह टिप्पणी केली, ज्याच्यामुळे मालदीव आणि भारताचे संबंध कधी न मिळतेच दुरावलेले आहेत. आता ज्यांनीही टिप्पणी केली होती त्या तीनही नेत्यांना त्यांच्या राष्ट्राध्यक्षाने निलम्बीत केलेला आहे आणि वाद कंट्रोल करण्याचा प्रयत्न केलेला आहे, पण तरीसुद्धा भारतामध्ये मोठ्या प्रमाणामध्ये आक्रोश पहायला मिळतोय.

भारतामध्ये ban maldives हा ट्रेंड व्हायरल होताना दिसतोय. मालदीवने गेल्या काही महिन्यांपासून त्याच्यामागे चीन असल्याचं सांगितलं आहे. नवीन जे त्यांचे अध्यक्ष आहेत त्यांनी सुद्धा त्यांच्या पहिल्या दौऱ्यासाठी चीन चीच निवड केलेली आहे आणि याच्यातून त्यांचं चीन विषयीचं प्रेम स्पष्टपणे दिसून येते आज आपण माहिती घेणार आहोत भारत आणि मालदीव यांच्यातील संबंधाची आणि चीन या संबंधांमध्ये कसा खडा टाकतोय हे सुद्धा आपण जाणून घेणार आहोत.

भारताने कायमच मालदीवच्या विकासामध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावलेली आहे. मालदीवच्या एकूण अर्थव्यवस्थेमध्ये भारतीय पर्यटकांचा वाटा मोठा आहे. मालदीव मध्ये विमानतळ डेव्हलप करण्यासाठी भारताने मोठ्या प्रमाणात मदत केली होती. क्रिकेट स्टेडियमची उभारणी करण्यासाठी मदत केली, त्यांच्या येथे सगळ्यात मोठे कॅन्सर हॉस्पिटल आहे ते म्हंजे ‘इंदिरा गांधी मेमोरियल हॉस्पिटल’ ते सुद्धा निर्माण करण्यामध्ये भारतानेच मदत केलेली आहे. आता मालदीव मध्ये वेगवेगळे हजारो बेट आहेत आणि हे बेट कनेक्ट करण्यासाठी सुद्धा भारताने त्यांना फार मोठ्या प्रमाणामध्ये मदत केलेली आहे आणि नेहमीच मदतीचा हात सुद्धा दिलेला आहे पण सध्या नवीन सरकार आल्यानंतर मालदीव आणि भारत या दोन्ही देशांमध्ये संबंध दुरावलेले आहेत.

बँन मालदीव हा हॅशटॅग त्याच्यामुळेच व्हायरल होताना दिसतोय आणि आपल्या इथल्या खूप साऱ्या पर्यटकांनी मालदीवला जाणं रद्द सुद्धा केलेला आहे. याआधी मालदीव मधल्या हॉटेलमध्ये बुकिंग ज्या आहे ते रद्द केलेल्या आहेत. आक्षेपार्ह टिप्पणी केलेल्या नेत्यांना निलंबित केले त्याच्यामुळे मालदीव अर्थव्यवस्थेला त्याचा फटका बसण्याची शक्यता निर्माण झालेली आहे आणि भारताचा त्यांच्या पर्यटनामध्ये मोठा वाटा आहे.

मालदीवला सुनामी सारख्या संकटामध्ये भारताने मदत केलेली आहे, त्यावेळेस चीन त्यांच्या मदतीला धावून गेला नव्हता तर भारत त्यांच्या मदतीसाठी धावून गेला होता. मालदीवला भारताची गरज का आहे हे जर का आपण जाणून घ्यायचं म्हटलं तर एक गोष्ट या ठिकाणी आवर्जून सांगणे गरजेचे आहे ते म्हणजे मालदीव स्वतंत्र होण्याच्या आधीपासून भारताने मालदीवची प्रत्येक गरज भागवलेली आहे.
आजच्या दिवशी सुद्धा मालदीवला दैनंदिन जीवनावश्यक वस्तूंचा पुरवठा हा भारताकडूनच केला जातो. ब्रिटिश राजवट संपल्यानंतर तिथे राजेशाही होती पण 1968 मध्ये मालदीव हा प्रजासत्ताक देश बनला. आता त्यांना जे काही तांदूळ लागतात, मसाले लागतात, फळे लागतात ,भाज्या लागतात, पोल्ट्री लागते किंवा त्यांच्या देशातला प्रत्येक खाद्यपदार्थ हा भारताकडून पुरवला जातो. त्यांच्या इथं मेडिकल सुद्धा भारताकडून जाते. औषधांचा मोठ्या प्रमाणात पुरवठा हा भारताकडूनच केला जातो आणि म्हणूनच मालदीव साठी भारत हा फार औषधांचा मोठ्या प्रमाणात पुरवठा करणारा देश आहे म्हणूनच मालदीव साठी भारत हा फार महत्त्वाचा आहे. भारताने मालदीव मध्ये पायाभूत सुविधा निर्माण करण्यासाठी सुद्धा मोठ्या प्रमाणामध्ये खर्च केलेला आहे सिमेंट त्यांना भारताकडून जातं, दगड सुद्धा भारताकडून जातो, त्यांच्या इथे घर बांधण्यासाठीच मटेरियल जे आहे बेसिक ते भारताकडून पुरवलं जातं, तिथल्या शाळा व तिथले हॉस्पिटल साठी आवश्यक असणारी प्रत्येक गोष्ट भारताकडून त्यांना पुरवले जाते आणि त्यांच्या इथं इंदिरा गांधी मेमोरियल हॉस्पिटल हे सुद्धा भारताच्या प्रयत्नातून निर्माण झालेलं आहे.

या देशाची लोकसंख्या कमी असल्यामुळे आणि बेट विखुरलेली असल्यामुळे या देशांमध्ये कोणत्याही मोठ्या शैक्षणिक संस्था नाहीत आणि म्हणून मालदीव मध्ये युवक आणि युवती त्यांच्या शिक्षणासाठी उच्च शिक्षणासाठी भारतावर अवलंबून आहेत आणि भारताकडून सुद्धा त्यांना मोठ्या प्रमाणामध्ये शिष्यवृत्ती दिले जाते आर्थिक बाबतीमध्ये सुद्धा मालदीव अनेक वस्तूंसाठी भारतावरती अवलंबून आहे आणि म्हणूनच भारत त्यांचा प्रमुख व्यापारी भागीदारी आहे. मालदीव मधून भारताला विशेष अशी काही निर्यात होत नाही पण मालदीवला मोठ्या प्रमाणात भारताकडून निर्यात केली जाते. दोन्ही देशांमधला एकूण व्यापार हा 50 कोटीच्या आसपास आहे.

याच्यातले 49 कोटी हे भारताची मालदीवला होणारी निर्यात आहे, म्हणजे मालदीव हा भारतावरती किती मोठ्या प्रमाणात डिपेंडंट आहे हे याच्यातून लक्षात येईल. आपत्तीच्या वेळेस सुद्धा भारत वेळोवेळी मालदीवच्या मदतीला धावून गेलेले आहे. 1988 मधे तत्कालीन अध्यक्ष अब्दुल गईम यांच्या विरोधात तिथे सत्ता पारटाचा प्रयत्न झाला होता, त्यावेळेस भारताने त्यांच्या मदतीसाठी आपल्या सैन्य पाठवलेलं होतं. यासोबतच हिंदी महासागरामध्ये मालदीवचं स्थान जे आहे हे फार महत्त्वाचा आहे एकूण जो काही सागरी व्यापार चालतो या सागरी व्यापारामध्ये मालदीवचं स्थान महत्त्वाचा आहे आणि म्हणूनच भारतासाठी मालदीव हा फार महत्त्वाचा आहे आपल्या एकूणच सागरीत सुरक्षेसाठी महत्त्वाचा आहे.

आता बघा गेल्या काही वर्षांपासून वन बेल्ट वन रोड इनिशिएटिव्ह आणि त्यांचा जो काही चीनचा प्रोजेक्ट आहे त्याच्या अंतर्गत त्यांनी सुरुवातीला बांगलादेशचा चितगाव कोड जे आहे ते डेव्हलप केलं. श्रीलंके मधला हंबनटोटा कोर्ट डेव्हलप केलं नंतर पाकिस्तान डेव्हलप केलं नंतर त्याने त्यांचा मोर्चा स्पेशल कळवला आणि आता मालदीवकडे वळवण्यात येते. या सर्व गोष्टी करण्यामागे चीनचा हात इतकाच आहे की भारताला जास्तीत जास्त हिंदी महासागरांमध्ये येथे त्यांना अडकवून ठेवायचं पॅसिफिक ओशन मध्ये भारताला घुसखोरी करू द्यायची नाही!

अमेरिकेला मदत करू द्यायची नाही हे त्यांचे एकूण धोरण राहिलेलं आहे आणि गेल्या काही वर्षांमध्ये चीनला त्याच्यामध्ये बाकी देशाने सहकार्य केल्यामुळे अपेक्षित असे यश सुद्धा मिळताना दिसेल. गेल्या पंधरा-वीस वर्षांमध्ये चीन नेबमोठ्या प्रमाणामध्ये मालदीव मध्ये गुंतवणूक केलेली आहे आणि त्यातल्या त्यात राष्ट्रवादीचे सत्तेवर आल्यापासून आणि त्यांचा जो ड्रीम प्रोजेक्ट आहे बेल्ट अँड रोड इन याच्या माध्यमातून चीनने मालदीवला बरोबर त्यांच्या कचाट्यामध्ये ओढलेला आहे. आधी त्यांनी श्रीलंकेला ओढलं होतं नंतर पाकिस्तानाला आणि आता मालदीवचा नंबर लागलेला आपल्याला दिसून येते. ट्रॅप मध्ये मालदीव अडकतोय हे मालदीवला सध्या तरी लक्षात येत नाहीये पण मालदीवच्या आसपास चीनच्या ज्या काही हालचाली वाढलेल्या आहेत त्या मात्र भारतासाठी नक्कीच त्रासदायक आहेत.

भारताला आपला सागरी डॉमिनन्स जो आहे तो टिकून ठेवण्यासाठी यासोबतच आपली सागरी सीमा सुरक्षित ठेवण्यासाठी हिंदी महासागरावरती लक्ष ठेवूने गरजेचे आहे. मी मागे सुद्धा म्हणलं होतं हिंदी महासागराला आपण इंडियन ओशन म्हणतो तर तो इंडियन ओशन नाही तो इंडियाज ओशन आहे हेच निश्चित करण्यासाठी भारताला या ठिकाणी आपलं स्थान मजबूत करण्यासाठी मालदीव आणि त्या ठिकाणी आपला असणारा बेस हा फार महत्त्वाचा आहे आणि चीनचा एकूण प्रभाव कमी करण्यासाठी सुद्धा मालदीव महत्त्वाचा आहे, आता बघा आपल्याला या एकूण वर्णनावरून हेच लक्षात येते की मालदीव साठी भारत फार महत्त्वाचा आहे आणि भारतासाठी सुद्धा एकूण सुरक्षेच्या दृष्टीने मालदीव फार महत्त्वाचा आहे आता दोन्ही देशांमध्ये जो काही तणाव निर्माण झालेला आहे हा तणाव जर का हलका करायचा असेल तर या संदर्भात चर्चा करूनच मार्ग काढता येऊ शकेल, पण सध्या तरी मालदीवचे अध्यक्ष जे आहे ते चीन प्रेमामध्ये अखंड बुडालेले आहेत त्याच्यामुळे ते चर्चा करण्यासाठी कितपत तयार होतील या प्रश्नाचे उत्तर आपल्याला येणाऱ्या काळामध्ये समजेलच.